Bandjir in de dessa
Kaaimannen tot gevolg
(verhaal van 25-06-2025)

Bandjir te Madioen. (KITLV A210)
Tijdens het regenseizoen, ook wel westmoesson genoemd, valt er in korte tijd veel regen. De rivieren kunnen dit doorgaans niet zo snel verwerken en treden buiten hun oevers. Het stijgende water, waardoor stad en land onder water komt te staan wordt bandjir genoemd.
Bandjir komt in Indië al voor sinds mensenheugenis. Voor nieuwelingen uit Europa was het wennen, maar voor zij die er geboren waren, was het, afhankelijk van waar je woonde, een jaarlijks terugkerend fenomeen, vooral voor de lagergelegen gebieden.
Dessa’s gebouwd langs een rivier kwamen nogal eens onder water te staan, waardoor de bevolking moest vluchten en hun bezittingen moest achterlaten.
Het water kwam uiteindelijk tot stilstand en werd langzaamaan weggevoerd door de rivier. In het stilstaande water legde onder meer de malariamug eitjes, met een grote uitbraak tot gevolg. Bij dergelijke gevallen werd bijvoorbeeld door de medewerkers van onder meer de suikerfabrieken kinine uitgedeeld aan hun van de koorts rillende koelies.
Een ander probleem was de komst van een ongewenste gast in de dessa: de kaaiman. Het Maleise dagblad Bintang Soerabaia schreef op 5 november 1900 het volgende over de angst hiervoor:
Alweder is, volgens de Bintang Soerabaia op Semampir een Inlander door een kaaiman gedood; ditmaal was ’t een visscher, in een prauwtje gezeten. Het monster viel hem aan en sleepte den ongelukkige naar de diepte om vervolgens met zijn prooi weer boven te komen. Toen snelden eenige personen te hulp en de kaaiman liet zijn slachtoffer los, waar aan echter reeds een arm en een gedeelte van een been ontbraken; de man leefde nog eenige oogenblikken. De bewoners van Semampir zijn desperaat, vooral nu de bandjirs vóór de deur staan en bedoelde monsters alsdan zich veel in die buurt, zelfs aan den vasten wal vertoonen.
In dit geval zorgde het ongeluk voorafgaand aan de bandjir voor angst. De dagbladen vertellen niet of er voorzorgsmaatregelen zijn genomen. Twee maanden later schrijft het Soerabaiasch handelsblad over een nieuwe aanval van een kaaiman op een Javaansche jongen. Deze overleefde het.
Heeft u eens bandjir meegemaakt? Of een ander weerfenomeen wat u altijd is bijgebleven?