Het laatste nieuws, mode, politieke ontwikkelingen en schandalen uit Nederland verschenen in Indië in de krant en werden nauwlettend gevolgd, vooral door de Hollanders.

Ongeveer een halve eeuw eerder was dit anders. Toen was de telegraaf net uitgevonden en de telefoon kende men nog niet. De kranten ontvingen het nieuws per post. In een rouwadvertentie van een verre oudoom las ik eens “wegens buitenlandse familiebetrekkingen niet eerder geplaatst”. Hij overleed in Semarang, maar zijn dochter woonde met haar gezin in Arnhem. De weduwe poogde om eerst haar dochter per brief in te lichten, voordat zij het in de krant kon lezen. Zou het gelukt zijn? Er waren geen garanties dat de brief sneller zou zijn dan een krantadvertentie.

De Javasche courant was aan het begin van de negentiende eeuw de krant die het nieuws aan de inwoners bracht. Deze beschreef nieuws uit zowel binnen- als buitenland, zij het met grote achterstand. Berichten werden vaak maanden later geplaatst.

Neem bijvoorbeeld het overlijdensbericht van prins Alexander, de tweede zoon van koning Willem II en koningin Anna Paulowna. In de editie van 19 april 1848 werd geschreven dat er “weder zeer geruststellende tijdingen ontvangen” werden. De prins, die voor herstel op Madeira verbleef, was al op 20 februari 1848 overleden en werd twee dagen later begraven.

Pas op 17 mei 1848, drie maanden later, werd het overlijden van de prins bekend in de kolonie: “Door den Minister van Kolonien is kennis gegeven, dat op den 17den Maart 1848, bij Zijne Majesteit den Koning, het smartelijke berigt ontvangen is, dat Hoogst Deszelfs beminde zoon, Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Alexander der Nederlanden, op het eiland Madera, waar Zijne Koninklijke Hoogheid zich tot herstel van gezondheid ophield, zou overleden zijn.”

Saillant detail: het bericht deed er bijna een maand over om Nederland te bereiken.

Vijftig jaar later ging het vlugger door de komst van het telegraaf- en telefoonverkeer. Familieberichten konden worden gelezen in de kranten voordat de post deze kon bezorgen. De kolonie bleef zo sterk betrokken bij het vaderland.

Heeft u weleens door de oude Indische kranten gebladerd? Waar zocht u naar? Wat vond u?