Naast het onderzoeken van de Nederlands-Indische geschiedenis, werk ik in een zorginstelling voor mensen uit onder meer de voormalige overzeese gebiedsdelen. Eind dit jaar organiseren wij een pasar malam voor de bewoners, familie en wie maar wil komen.

Wat staat er allemaal? Kraampjes met verkoopwaar, lekkernijen, muziek en dans op het grote podium, het klinkt allemaal zo vanzelfsprekend. Ook tentoonstellingen en begrippen die de cultuur bevorderen horen erbij, zoals Moesson en de Indische Genealogische Vereniging.

Was dit ook zo bij de oude variant uit Indië? In het fotoarchief van de Universiteit Leiden vond ik een 33-delige fotoreportage van eentje uit Soerabaja aan het begin van de vorige eeuw. Wat ik daar zag? Loopt u een denkbeeldig rondje met mij mee?

Een imposante ingang, versierd met allerlei pracht en praal. In de verte al de achtergrondmuziek bij de dansers en danseressen uit Java, Madoera en Bali. De inlandse bevolking zit op kleedjes houtsnijwerken te maken, te weven of diamanten te slijpen.

Het is druk op de markt. Mensen kijken naar een gamelanopvoering, maskerspelen en koeda kepang (paardendansers) met angkloengs voor extra spanning.

Verderop zitten inlandse vrouwen bij elkaar, gekleed in sarong en kabaja. Ze zijn aan het weven, spinnen, kantwerken en batikken. Anderen zijn bezig met het vlechten van tjaping (zonnehoed) of bamboe. Hele meubelstukken verrijzen uit het rotan.

Achterop de markt worden wajangs en krissen gemaakt. Zij die niet in goena-goena geloven blijven geduldig staan te kijken, de rest loopt snel door.

Zoals u ziet, er stond veel. Sommige begrippen moest ik eerst opzoeken voordat ik wist wat er stond.

Op de foto’s miste het eten en drinken, iets wat destijds niet ontbrak. Was het niet interessant genoeg voor de fotograaf? De fruitsoorten uit de Oost waren voor nieuwelingen vrij onbekend. Sommigen wilden niets weten van een ramboetan, salak of de sterke aroma van de doerian.

Nog één week heb ik de tijd om te gaan bedenken wat er aangeboden wordt op deze markt. Gaandeweg krijg ik steeds meer ideeën.

Wat vindt u ‘typisch pasar malam’? Wat mag daar volgens u echt niet ontbreken?