Veel Nederlanders in het naoorlogse Indië en de daaropvolgende republiek Indonesië maakten tussen 1945 en 1964 de reis van hun leven door terug naar het vaderland te keren. Het merendeel van hen was nog nooit in Nederland geweest en kende het slechts uit de schoolboeken en van verhalen.

De reden van het vertrek was verre van fijn. Geen bekenden meer, geen kansen in de archipel of erger nog: de dreiging van geweld en opsluiting. Het motto: “Ga nu je nog gaan kan!” heb ik meer dan eens gehoord in gesprekken met eerste en tweede generatie Indische Nederlanders.

Op alle mogelijke manieren werd geprobeerd om aan geld te komen voor dure tickets voor een van de repatriëringsschepen. Wanneer de tickets binnen waren, de spullen waren gepakt en afscheid was genomen, gingen ze per schip hun nieuwe toekomst tegemoet. Daar zouden zij veilig zijn voor de overtocht, toch?

Nieuwsblad voor Sumatra van 23 december 1953 gaf antwoord:

Arrestatie op ,,Oranje”: Toen de ,,Oranje” j.l. Zondag op de rede van Belawan voor anker lag, is een der passagiers, die in Djakarta aan boord was gegaan, gearresteerd. Het betreft zekere M., een Nederlander, die – naar verluidt – contact zou hebben gehad met rebellen op West-Java. De arrestatie geschiedde door politie-ambtenaren, die voor dit doel uit Djakarta naar Medan waren gekomen. De Medanse politie kon geen nadere inlichtingen verstrekken. De arrestant is Maandag per vliegtuig naar Djakarta overgevlogen.

Dacht je eindelijk weg te zijn van de verslechterde situatie in Indonesië en deed je wat de overheid wilde, namelijk vertrekken uit het land, werd je alsnog van boord gehaald. En waarvoor? Er wordt geschreven over M. die “contact zou hebben gehad met rebellen”, maar klopte dit wel? Het gebeurde vaker dat iemand met een leugen van boord werd gehaald.

Het schip voer diezelfde dag nog verder. Pas voorbij Sabang kon gezegd worden dat iedereen “vrij” was, voor wat dat “vrij zijn” dan ook mag betekenen. Het schip, wat op 18 december 1953 was vertrokken uit Djakarta, arriveerde op 7 januari 1954 in hun nieuwe beproeving: het koude Amsterdam in Nederland.

Met welk schip zijn u en/of uw familieleden naar Nederland gekomen? Hoe ervoeren zij de reis?