“Hoe komt het dat jij zoveel weet over Indonesië?” hoor ik regelmatig. Bescheiden antwoord ik: “nee, ik ben een beetje bekend met Indië.” Indië en Indonesië zijn immers twee op zichzelf staande onderwerpen.

Naar mijn idee weet ik pas een heel klein deel van de complexe geschiedenis van Nederlands-Indië, maar door te lezen word ik wijzer. Denk aan het lezen van getuigenverslagen, dossiers uit archieven en het bekijken van foto’s uit de tijd van tempo doeloe.

Maar de meeste informatie komt uit de oude kranten via de online Koninklijke Bibliotheek. De Javasche courant, Java-bode, De Locomotief, Bataviaasch- of Soerabaijasch handelsblad, allemaal door mij doorzocht of deels gelezen. De artikelen geven een goed beeld van het leven in Indië.

Natuurlijk is het onbegonnen werk om op deze manier veel te weten te komen over de kolonie. Want, waar kan je naar zoeken als je niet weet wat er is? Welnu, daar heb ik voor mijzelf een oplossing voor gevonden: de kapstok, waarbij de standaard het hoofdonderwerp is en de armen daaraan gekoppelde thema’s. Op deze manier kan ik de informatie plaatsen.

Met een oudere Indische vrouw ga ik regelmatig in gesprek, vaak over haar geboortestad Malang. Ik vraag haar naar de winkelstraat Kajoetangan, het stadskantoor aan het Coenplein of de wijk Tuindorp waar zij heeft gewoond. Wanneer ik te veel in detail ga is haar reactie: “eng hoor, hij weet zo veel en is er nooit geweest…” Wat zij echter niet weet is dat Malang voor mij de standaard van mijn kapstok is.

Haar geboortestad zorgt ervoor dat ik Indië beter leer kennen. Met veel tijd en aandacht groeit mijn kennis over Indië gestaag. Nu waren het niet de meest belangrijke weetjes die iemand nodig heeft, maar het is wel mooi om met haar te kunnen communiceren over dat wat zij daar kende. Zo vertelde zij mij dat zij iedere week naar de kerk aan de Goentoerweg ging, waarop ik antwoorde dat het een mooi gebouw is en wist u dat deze werd ontworpen in 1933, aldus dagblad De Koerier van 21 augustus 1933.

Bekend zijn met de Indische tijd zorgt voor meer context in het verhaal. Wie hieraan wil beginnen kan ik aanraden om het kapstokeffect aan te houden en niet in het wilde weg te gaan zoeken.