Opgroeien zonder moeder

Mijn overgrootmoeder Ciel groeide op zonder moeder. Zij overleed nog voor haar derde verjaardag op 17 november 1906 in de kliniek van Poerwokerto. Hierdoor werd Tjie hoofdhuishouding en moest hij voor de andere kinderen zorgen.

 

Door het overlijden werd Ciel een halve wees. Vermoedelijk was de oorzaak van haar overlijden dysenterie (darminfectie). Er waren meer gezinsleden die hiermee besmet raakten, maar zij overleefden het.

Veel kinderen werden na het overlijden van een van de ouders in een weeshuis ondergebracht. De ene ouder deed dit, omdat hij of zij hertrouwde. De andere ouder kon niet meer voor de kinderen zorgen, wegens gebrek aan geld of toezicht.

Ciel en haar oudere broers en zussen mochten thuisblijven in hun vertrouwde omgeving. Samen met hun vader Louis woonden zij sinds enkele jaren op de suikeronderneming Klampok, waar hij snijveldopzichter was.

 

Ciels vader vond een oplossing waardoor alle kinderen thuis konden blijven wonen. Zijn oudste zoon Tjie kreeg van hem de taak van opvoeder van de kinderen. Tjie was pas dertien jaar oud en werd ineens ouder van vijf kinderen in de leeftijd van twee tot twaalf jaar. Zijn jeugdjaren waren pas net begonnen en hij moest zich nu al als een volwassene gedragen.

Door Tjie werden Ciel, haar broers en zussen streng opgevoed. Zij hadden daardoor ook geen vrije jeugd. Intussen werd er erg veel waarde gehecht aan het aanleren van de westerse manieren en het correct spreken van de Nederlandse taal. Wanneer vader laat op de avond thuiskwam van zijn werk, dan wilde hij geen negatieve verhalen horen over de kinderen. Anders kwam bij hem zijn temperamentvolle kant naar boven.

 

Voor Ciel werd deze situatie haar jeugd. Doordat haar moeder zo vroeg was overleden, had zij geen enkele herinnering aan haar. Slechts een schim, een klank van een stem of een bepaalde geur waren in haar geheugen achtergebleven. Voor Ciel was deze manier van opvoeden normaal en op latere leeftijd zou zij het zelf zeker niet anders doen. Het gemis van haar moeder en de manier van opvoeden werden tekenend voor haar verdere leven.